Wystąpienie przed grupą ludzi wiąże się z silnym stresem. W przypadku lektora jest on nieunikniony – regularnie musi stawać przed grupą uczniów, skupiać ich uwagę, przekonywać do swoich racji i… uczyć. Dzisiaj radzimy jak poradzić sobie z tym trudnym zadaniem, czyli prezentujemy krótki poradnik wystąpień publicznych.
1. Stres
Myślisz o tym, że masz wystąpić publicznie i zaczynasz się stresować. W ustach zasycha, serce zaczyna mocniej bić, w brzuchu latają motyle, a ręce zaczynają się pocić. Znasz to? Mamy dla ciebie dobre informacje.
Po pierwsze: nie jesteś sam. Podobno 20 proc. ludzkości deklaruje strach przed wystąpieniami publicznymi. Niektórzy boją się wystąpień publicznych bardziej niż śmierci. Co ciekawe wielu aktorów czy piosenkarzy z pierwszych stron gazet przyznaje się, że ma tremę. Do stresu przed występami publicznymi przyznawali się Madonna, Michael Jackson, Barbara Streisand czy Luciano Pavarotti. Jak widzisz trema dotyczy każdego, nawet tych, którzy co dzień stają w świetle reflektorów.
Po drugie: jeżeli się stresujesz, to… bardzo dobrze. Bo to znaczy, że ci zależy i jesteś przejęty. Brak stresu oznacza brak zaangażowania. Kluczem do sukcesu jest utrzymanie stresu na poziomie, na którym jest on motywujący, a nie paraliżujący.
Jak poradzić sobie ze stresem? Przede wszystkim dobrze się przygotuj. Jeżeli wiesz co i komu chcesz przekazać, nie wpadasz do obcej sali zdyszany i spóźniony, to twoje szanse powodzenia rosną. I odpychaj od siebie wszystkie złe myśli. „A co się stanie jak się pomylę?” Nic się nie stanie. Poprawię się i będę kontynuował zajęcia. I nie pozwolę, żeby stres mi w tym przeszkodził.
2. Jak się przygotować
Przygotuj się dobrze, ale… nie za dobrze. Konspekt zajęć, wykaz ćwiczeń do zrobienia oraz uwag do przekazania są jak najbardziej wskazane. Dobrym pomysłem jest stosowanie tzw. map myśli, czyli konspektu pracy w formie rysunku. Na środku kartki dużymi literami wpisujesz temat zajęć, a następnie dopisujesz kolejne „gałęzie” z zagadnieniami do omówienia i mniejszymi „gałązkami”, na których umieszczasz kolejne szczegóły. To lepszy pomysł niż pisanie kilkunastu stron referatu do odczytania podczas zajęć. Mapa myśli porządkuje tok myślenia, ale nie pozwala na wygłoszenie monotonnego monologu.
Dlaczego mapy myśli działają, na jednej z konferencji TED wyjaśniał to Tony Buzan:
Warto mieć też plan awaryjny. Jeżeli planujesz zajęcia związane np. z oglądaniem materiałów video, miej też scenariusz innych zajęć, na wypadek kłopotów technicznych. Jeżeli jesteś przygotowany na różne scenariusze, nie stracisz zimnej krwi w przypadku zmiany planów.
3. Bądź adekwatny do sytuacji
Jeżeli prowadzisz zajęcia z dziećmi ze szkoły podstawowej przygotuj dla nich piosenki, gry i zabawy, a dobre odpowiedzi nagradzaj np. cukierkami. Niech ćwiczenia nie odbywają się tylko w ławkach, ale również w kółku, a ty swobodnie ubrany aktywnie bierz w nich udział.
Natomiast jeżeli prowadzisz zajęcia z języka biznesowego dla pracowników firmy zadbaj o elegancki strój biznesowy i odpowiednio dobrany materiał, np. ćwiczenia z pisania oficjalnych e-maili, czy rozmowy z klientem. Twoi uczniowie – kimkolwiek są – muszą czuć, że jesteś właściwym człowiekiem na właściwym miejscu.
4. Postawa podczas wystąpień
Podczas zajęć ważne jest co mówisz, ale jeszcze ważniejsze jest to jak mówisz. Jeżeli mówisz cicho pod nosem, nie patrząc na grupę, ale za okno lub na czubki swoich butów, nie przykujesz uwagi uczniów. Zasady są proste, a sukces tkwi w ich zastosowaniu: trzymaj plecy prosto, nie gestykuluj przesadnie, ale też nie trzymaj się sztywno. Trzymaj głowę prosto, mów wyraźnie w kierunku grupy, patrząc co jakiś czas na twarze poszczególnych osób. Jeżeli mówisz na stojąco, nogi trzymaj w lekkim rozkroku.
Zwróć uwagę na gesty, które wykonujesz. Pocieranie ręką nosa, czoła, szyi, zasłanianie ust – to gesty niepewności. Jeżeli je wykonujesz, osłabiasz przekaz. Jeżeli wykonujesz zbyt dużo nerwowych gestów, uczniowie nie mogą się skupić na tym, co do nich mówisz.
Twoim zadaniem jest przekonać grupę do swoich racji, pokazać im, że znasz się na tym, o czym opowiadasz. Aby tak się stało, musisz pokazać, że jesteś osobą, która wie o czym mówi i potrafi to przekazać.
5. Motywacja
Wciągaj słuchaczy w swoją opowieść. Jak? Bardzo dobrze jest korzystać np. z osobistych doświadczeń. Oprócz wyjaśniania słówek czy gramatyki, wtrącaj też krótkie historie ze swojego pobytu w kraju, którego języku nauczasz, czy ciekawe historie o jego mieszkańcach, których spotkałeś.
Nie bój się opowiedzieć również o własnych kłopotach związanych z nauką języka – może kiedyś nie potrafiłeś dogadać się z obcokrajowcem? W ten sposób uczniowie zrozumieją, że każdy przechodzi przez podobne kłopoty, zanim będzie płynnie porozumiewać się w obcym języku. Pokaż im zalety znajomości języka – gdzie mogą podróżować i jakie ciekawe rzeczy zobaczyć. I oczywiście chwal, za każdy postęp w nauce!
6. Skupiaj uwagę słuchaczy
Obserwuj grupę. Co robią? Słuchają z zainteresowaniem? Zadają pytania? Czy może zaczynają rozglądać się po sali? Musisz cały czas skupiać uwagę na sobie i prezentowanym materiale. Intonuj, aby twój głos nie brzmiał jednostajnie. Zadawaj pytania. Zaskakuj: przeprowadź czasami mniej ważne merytorycznie, ale ciekawe ćwiczenie, żeby podtrzymać zainteresowanie. Najprostszy przykład: kalambury albo państwa i miasta – oczywiście w języku, którego nauczasz. Od czasu do czasu zapoznaj kurantów z ciekawym słówkiem lub zwrotem slangowym albo po prostu zaśpiewajcie piosenkę. Może nie nauczysz w ten sposób skomplikowanych struktur gramatycznych, ale trochę ożywisz atmosferę. Jeżeli widzisz, że uczniowie nie koncentrują się, wprowadź taki przerywnik.
Opowiadaj dowcipy i prowokuj dyskusje (oczywiście w obcym języku). Nawiązuj do tego, o czym mówiliście lub dyskutowaliście wcześniej. Czasem zajęcia muszą przyjąć formę „show”.
7. Pytaj
Pytaj grupę, czy odpowiada im tempo, styl i sposób prowadzenia zajęć, czy wszystko rozumieją. Musisz dostosować się do ich potrzeb tak, aby przyswajali jak najwięcej wiedzy, którą im przekazujesz. Dlatego nie bój się pytać i zmieniać swoje postępowanie.
A jak ty sobie radzisz z budowaniem swojej pewności siebie podczas wystąpień? Masz jakieś swoje metody, o których nie napisaliśmy? Podziel się nimi w komentarzach.